GSM na tle obecnego rynku telekomunikacyjnego
GSM jest obecnie najpopularniejszym systemem telefonii komórkowej na świecie (około 78% wszystkich połączeń generowanych za pomocą telefonii komórkowej). Liczba abonentów oraz obszar, na którym dostępne są usługi, sprawiają, że operatorzy nadal rozwijają sieci zbudowane w tym standardzie, mimo pojawienia się nowszych rozwiązań. Infrastruktura sieciowa rozbudowywana jest tak, aby obsłużyć zwiększającą się liczbę połączeń oraz ilość przesyłanych danych. Architektura sieci ciągle ewoluuje - operatorzy wprowadzają w sieci szkieletowej architekturę warstwową (tzw. Mobile Softswitch Solution), bardziej elastyczne połączenie sieci szkieletowej i radiowej (Iu-flex) oraz warstwę transportu wewnątrz sieci opartą na technologii IP. Nowe specyfikacje uwzględniają także współpracę (między innymi handover) pomiędzy GSM a systemami UMTS i LTE oraz znaczne polepszenie wydajności technologii EDGE (tzw. EDGE Evolution), która ma w przyszłości umożliwić transfer z przepływnością około 1 Mb/s.
Ewolucja w telekomunikacji jest procesem ciągłym, cały czas trwają prace badawcze i wdrożenia związane z nowymi standardami. Obecnie działa już wiele sieci 3G, niektórzy operatorzy wdrażają usługi na bazie systemów czwartej generacji (LTE). Może minąć dużo czasu, zanim sieci te pokryją obszar, na którym znajduje się większość potencjalnych klientów, a to oznacza, że GSM ciągle będzie używany dla zapewnienia ciągłości usług. Z drugiej strony widać już pierwsze oznaki wypierania tego standardu przez nowsze rozwiązania. W Unii Europejskiej dyrektywa 87/372/EWG opublikowana w 1987 roku zalecała krajom członkowskim zarezerwować częstotliwości 880 - 960 MHz dla potrzeb systemów GSM. Obecnie Komisja Europejska zmieniła tę dyrektywę dopuszczając na terenie Wspólnoty działanie systemów UMTS w tym zakresie częstotliwości. W sierpniu 2012 na świecie było 44 sieci wykorzystujących standardy UMTS900/UMTS850, na częstotliwościach wcześniej wykorzystywanych przez GSM.
GSM na świecie
Głównymi uczestnikami rynku GSM są operatorzy telekomunikacyjni będący właścicielami sieci. Jest ich ponad 650. Do największych można zaliczyć: działającego na rynku chińskim China Mobile oraz operatorów multiregionalnych (czyli posiadających swoje oddziały w wielu krajach) Vodafone i Telefonica. Powstaje też coraz więcej operatorów wirtualnych, nieposiadających własnej infrastruktury telekomunikacyjnej, oferujących swoim abonentom usługi na bazie wykupionych hurtowo minut dostępu do istniejących sieci. Największym z nich jest Virgin Mobile.
Z rynkiem GSM związani są też dostawcy infrastruktury telekomunikacyjnej. Według raportu firmy Frost & Sullivan Operations-China, w 2009 roku podział rynku infrastruktury GSM (biorąc pod uwagę przychody ze sprzedaży) przedstawiał się następująco: Ericsson - 30.1%, Huawei - 28%, ZTE - 19.2%, Nokia Siemens Networks - 16%, Alcatel-Lucent -5.6%, pozostali dostawcy - 1.1%.
Ważnym segmentem rynku jest też sprzedaż telefonów komórkowych, ich największym producentem jest Samsung. Pozostali najwięksi dostawcy (przyjmując jako kryterium liczbę sprzedanych telefonów) to Nokia, Apple, ZTE i LG Electronics. Innymi ważnymi partnerami dla operatorów są firmy tworzące oprogramowanie rozszerzające podstawową funkcjonalność sieci, np. aplikacje realizujące usługi bazujące na platformie sieci inteligentnych, systemy billingowe, rozwiązania wspomagające zarządzanie siecią (Operations Support System - OSS) lub relacje z klientami (Business Support System - BSS).
Operatorzy i dostawcy rozwiązań telekomunikacyjnych mogą również mieć wpływ na rozwój technologii GSM poprzez udział w rozwijaniu jej specyfikacji przez konsorcjum 3GPP. Powołane przez nich stowarzyszenie GSM Association dba o kwestie prawne i ekonomiczne związane z rozwojem standardu i rynku oferowanych dzięki niemu usług.
GSM w Polsce
18 października 1995 roku Ministerstwo Łączności ogłosiło przetarg związany z możliwością wybudowania dwóch sieci w standardzie GSM. Ofertę przetargową zainteresowało się 61 firm (aby przygotować swoją ofertę należało zakupić dokumentację przetargową za 13 000 dolarów). Ostatecznie do przetargu przystąpiły 3 firmy, składając ofertę w wyznaczonym przez ministerstwo terminie (3 stycznia 1996). Były to C-Line (konsorcjum założone przez Ciech i STET - włoskiego, narodowego operatora), Polkomtel i Polska Telefonia Cyfrowa. Licencje otrzymały Polkomtel i PTC. Opłaty licencyjne kosztowały 676 mln dolarów, obaj operatorzy mieli prawo do tej samej liczby częstotliwości w paśmie 900 MHz. Pierwsza polska sieć GSM (Era GSM, operator Polska Telefonia Cyfrowa) została uruchomiona 13 września 1996 r. 1 października 1996 r. usługi na bazie swojej sieci (Plus GSM) zaczął oferować Polkomtel.
W Polsce usługi w standardzie GSM w październiku 2012 r. świadczyło czterech operatorów: Polska Telefonia Cyfrowa (sieć T-Mobile), Polkomtel (sieć Plus), PTK Centertel (sieć Orange) oraz P4 (operator sieci Play). Część częstotliwości, które mogłyby zostać użyte do budowy systemów GSM900/GSM1800 zostały przydzielone na podstawie przetargów spółkom Aero2, Mobyland i Centernet, ale firmy te używają ich do budowy sieci na bazie standardów UMTS i LTE.
W grudniu 2006 r. rozpoczął działalność pierwszy wirtualny operator telefonii komórkowej w Polsce - mBank mobile, korzystający z infrastruktury Polkomtela. Rynek operatorów wirtualnych rozwija się wolno, według szacunków dziennika Rzeczpospolita pod koniec 2008 roku w Polsce było około 165 000 aktywnych klientów MVNO, co stanowi 0.4% całego polskiego rynku telefonii komórkowej.